Elon Musk đối mặt làn sóng phản đối: Quỹ đầu tư quốc gia Na Uy bác bỏ gói thù lao 1.000 tỷ USD tại Tesla

Quỹ đầu tư quốc gia Na Uy (NBIM) – một trong những cổ đông lớn của Tesla – tuyên bố phản đối gói thù lao khổng lồ trị giá 1.000 tỷ USD dành cho Elon Musk, làm dấy lên tranh cãi về quản trị doanh nghiệp và sự phụ thuộc vào nhà sáng lập hãng xe điện Mỹ.

Elon Musk bị thách thức ngay trong chính “pháo đài” Tesla

Trong khi Elon Musk vẫn được xem là linh hồn và động lực tăng trưởng của Tesla, làn sóng phản đối gói thù lao 1.000 tỷ USD của ông đang trở thành tâm điểm chú ý của giới đầu tư toàn cầu. Ngày 4/11, Norges Bank Investment Management (NBIM) – quỹ đầu tư quốc gia Na Uy với tổng tài sản hơn 1.900 tỷ USD – đã chính thức tuyên bố bỏ phiếu phản đối gói thưởng khổng lồ dành cho Musk trong cuộc họp cổ đông thường niên của Tesla diễn ra ngày 6/11 tới.

Đây là nhà đầu tư tổ chức lớn đầu tiên công khai lập trường phản đối, động thái được xem là đòn giáng mạnh vào uy tín của Musk và đội ngũ quản trị Tesla.

Trong tuyên bố, NBIM cho biết:

“Chúng tôi công nhận những giá trị mà ông Elon Musk đã tạo ra cho cổ đông. Tuy nhiên, quy mô gói thù lao được đề xuất là quá lớn, tiềm ẩn rủi ro pha loãng cổ phần và thiếu cơ chế quản trị nhằm giảm sự phụ thuộc vào một cá nhân.”

Sau thông tin này, cổ phiếu Tesla đã giảm hơn 5% trong phiên giao dịch ngày 4/11, phản ánh tâm lý thận trọng của thị trường trước khả năng gói thù lao bị phản đối rộng rãi.

Gói thưởng “vô tiền khoáng hậu”: 12% cổ phần đổi lấy 8,5 nghìn tỷ USD vốn hóa

Theo kế hoạch được trình cổ đông, Elon Musk sẽ nhận thêm 12% cổ phần của Tesla nếu hãng xe điện đạt mức vốn hóa thị trường 8,5 nghìn tỷ USD trong vòng 10 năm tới — tương đương gấp 8 lần giá trị hiện tại.

Nếu các mục tiêu này được hoàn thành, phần thưởng của Musk sẽ có giá trị hơn 1.000 tỷ USD, biến đây trở thành gói thù lao lớn nhất lịch sử doanh nghiệp toàn cầu.

Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định điều kiện đi kèm là vô cùng tham vọng. Ngoài vốn hóa, Musk còn phải giúp Tesla đạt được một loạt cột mốc kinh doanh “khổng lồ”, bao gồm:

Sản xuất và giao 20 triệu xe/năm.

Đưa 1 triệu robotaxi vào hoạt động thương mại.

Đạt 10 triệu người dùng trả phí cho dịch vụ Tự lái hoàn toàn (Full Self-Driving).

Những mục tiêu này – dù phù hợp với tầm nhìn táo bạo của Musk – vẫn bị nhiều nhà đầu tư cho là thiếu tính thực tiễn trong ngắn hạn, đặc biệt khi Tesla đang phải đối mặt với áp lực cạnh tranh gay gắt từ Trung Quốc và suy giảm lợi nhuận biên trong mảng xe điện.

NBIM: “Không phải chống Musk, mà là bảo vệ nguyên tắc quản trị”

Đại diện NBIM nhấn mạnh, việc phản đối gói thù lao này không mang tính cá nhân với Elon Musk, mà nhằm duy trì nguyên tắc minh bạch và công bằng trong quản trị doanh nghiệp.

Với 1,2% cổ phần tại Tesla, NBIM là cổ đông tổ chức lớn thứ 6, sau các “ông lớn” như Vanguard và BlackRock. Việc họ công khai quan điểm được xem là tín hiệu cảnh báo cho các cổ đông khác về rủi ro của việc trao quá nhiều quyền lực cho một cá nhân.

Bên cạnh NBIM, các tổ chức tư vấn quản trị có ảnh hưởng như Institutional Shareholder Services (ISS) và Glass Lewis cũng khuyến nghị cổ đông bỏ phiếu chống. Hai tổ chức này cho rằng gói thù lao của Musk vượt xa mức hợp lý, đồng thời thiếu cam kết kiểm soát rủi ro pha loãng cổ phần.

Nhưng Elon Musk không đơn độc

Dù làn sóng phản đối đang gia tăng, Elon Musk vẫn nhận được sự ủng hộ từ một số cổ đông lớn.

Các nhà đầu tư như Counterpoint Global (thuộc Morgan Stanley), quỹ hưu trí công bang Florida và Charles Schwab Corp. đều tuyên bố sẽ bỏ phiếu ủng hộ.

Charles Schwab nhấn mạnh:

“Gói thù lao này đảm bảo sự gắn kết lợi ích giữa ban điều hành và cổ đông, đồng thời khuyến khích Tesla duy trì tốc độ đổi mới.”

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng, sự chia rẽ trong cộng đồng cổ đông là dấu hiệu cho thấy các nhà đầu tư ngày càng thận trọng hơn với những chính sách lương thưởng mang tính “cá nhân hóa” quá mức.

Một bài kiểm tra cho niềm tin vào Musk và tương lai của Tesla

Không ai có thể phủ nhận vai trò của Elon Musk trong việc biến Tesla từ một hãng xe điện non trẻ thành công ty có giá trị hàng đầu thế giới. Từ việc dẫn đầu xu hướng xe điện, pin năng lượng, đến đầu tư mạnh vào trí tuệ nhân tạo và robot tự hành, Musk đã đưa Tesla vượt xa ranh giới một nhà sản xuất ô tô truyền thống.

Tuy nhiên, câu hỏi được đặt ra là: liệu sự phụ thuộc quá lớn vào Musk có khiến Tesla dễ tổn thương?

Trong những năm gần đây, Musk ngày càng chia sẻ thời gian cho nhiều công ty khác, bao gồm SpaceX, X (Twitter), Neuralink và xAI. Điều này khiến một số cổ đông lo ngại rằng sự tập trung của ông không còn hoàn toàn dành cho Tesla – đặc biệt khi công ty đang trải qua giai đoạn tăng trưởng chậm lại.

Một số nhà phân tích cho rằng, việc trao thêm hàng trăm tỷ USD cổ phần cho Musk mà không có cơ chế giám sát chặt chẽ sẽ làm xói mòn niềm tin của thị trường, trong khi Tesla cần củng cố hình ảnh là doanh nghiệp có nền tảng quản trị vững vàng, không chỉ dựa vào cá tính của nhà sáng lập.

Tiền lệ lịch sử và bài học cho quản trị doanh nghiệp Mỹ

Đây không phải lần đầu tiên gói thù lao của Musk trở thành tâm điểm tranh cãi. Năm 2018, Tesla từng thông qua gói thưởng lớn với 72% phiếu ủng hộ, nhưng Tòa án Delaware đã hủy bỏ do cho rằng quá trình phê duyệt thiếu minh bạch và độc lập.

Tesla hiện đang kháng cáo quyết định này lên Tòa án Tối cao bang Delaware. Sự kiện lần này, vì vậy, được xem như phép thử thứ hai cho hệ thống quản trị doanh nghiệp tại Tesla, cũng như cho chính Musk – người từng tuyên bố “không cần tiền lương”, chỉ cần “phần thưởng cho tầm nhìn và rủi ro đã dám gánh”.

Tác động tiềm ẩn đối với cổ phiếu và hình ảnh Tesla

Nếu gói thù lao bị bác bỏ, Tesla có thể đối mặt với:

Rủi ro mất động lực lãnh đạo, khi Musk nhiều lần ám chỉ rằng ông có thể “xem xét lại vai trò” nếu cổ đông không tin tưởng mình.

Tác động tiêu cực đến tâm lý thị trường, đặc biệt khi cổ phiếu Tesla đang chịu áp lực điều chỉnh.

Gia tăng đòi hỏi về cải tổ quản trị, buộc Tesla phải thiết lập lại cơ chế thưởng và giám sát điều hành.

Ngược lại, nếu gói thù lao được thông qua, Musk sẽ càng củng cố quyền kiểm soát, song đồng thời làm gia tăng lo ngại về tính cân bằng quyền lực và trách nhiệm cổ đông.

Kết luận

Cuộc bỏ phiếu ngày 6/11 không chỉ xoay quanh việc Elon Musk có nhận được 1.000 tỷ USD hay không. Nó là một phép thử cho niềm tin của thị trường – rằng liệu các tập đoàn Mỹ có đang tiến tới mô hình “siêu CEO” quyền lực vô hạn, hay sẽ quay lại nguyên tắc minh bạch, kiểm soát và trách nhiệm cổ đông.

Dù kết quả ra sao, sự kiện này đã khẳng định một điều: thời đại của quản trị doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào hào quang cá nhân, mà cần một hệ thống công bằng, minh bạch – nơi giá trị được tạo ra không đến từ một người, mà từ cả tập thể.

Câu hỏi thường gặp

1. Vì sao quỹ Na Uy phản đối gói thù lao của Elon Musk?
NBIM cho rằng quy mô phần thưởng quá lớn, rủi ro pha loãng cổ phần và thiếu cơ chế giảm thiểu phụ thuộc vào cá nhân Musk, đi ngược với nguyên tắc quản trị bền vững.

2. Gói thù lao này bao gồm những gì?
Musk sẽ nhận thêm 12% cổ phần nếu Tesla đạt vốn hóa 8,5 nghìn tỷ USD trong 10 năm và hoàn thành các mục tiêu về sản lượng, robotaxi, và người dùng dịch vụ lái tự động.

3. Ai ủng hộ, ai phản đối kế hoạch này?
NBIM, Glass Lewis, và ISS phản đối; trong khi Morgan Stanley, Florida Pension Fund và Charles Schwab ủng hộ.

4. Cuộc bỏ phiếu có ý nghĩa gì với Tesla?
Kết quả sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược dài hạn của Tesla, vai trò của Musk, và cách thị trường nhìn nhận tiêu chuẩn quản trị của công ty.